بازی درمانی کودکان یکی از روش‌هایی است که این روزها بسیار مورداستفاده قرار می‌گیرد. اگر شما هم به دنبال راهی برای درمان فرزندتان هستید احتمالاً درباره بازی‌درمانی شنیده‌اید. به‌طور کلی این روش از انواع بازی‌ها برای پیداکردن مشکل کودک و همین‌طور درمان آن استفاده می‌کند. مهم‌ترین دلیل رواج پیداکردن آن نیز، تأثیر بالایی است که در بهبود بسیاری از بیماری‌های کودکان دارد. بازی درمانی روش‌های مختلفی دارد که باتوجه‌به تشخیص درمانگر از یک نوع خاص برای فرزند شما استفاده خواهد شد. به همین خاطر نکته بسیار مهم این است که برای انجام این درمان حتما مشاوره تلفنی کودک بگیرید.
فهرست مطالب
- بازی درمانی کودکان
- انواع بازی درمانی کودکان
- درمان‌های خانوادگی یا فرزند درمانی
- بازی‌درمانی شناختی-رفتاری
- بازی‌های گروهی
- تکنیک های بازی درمانی کودکان
- بازی درمانی کودکان چه زمانی استفاده می‌شود؟
- بازی درمانی کودکان چه فایده‌ای دارد؟
- جلسات بازی درمانی کودکان
- سن بازی درمانی کودکان
- بازی درمانی برای بزرگسالان
- نکات مربوط به بازی درمانی کودکان
- سخن پایانی
برای دریافت مشاوره در زمینه بازی درمانی کودکان می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی روانشناسی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.
بازی درمانی کودکان
بازی‌درمانی یا play therapy یکی از انواع روش‌های درمانی است؛ این روش معمولاً برای کودکان استفاده می‌شود. در حقیقت تصور درمانگران این است که چون کودک نمی‌تواند به‌خوبی بزرگسالان نگرانی‌هایش را بیان کرده و یا مسائل را تحلیل کند بهتر است برای شناخت مشکل و همین‌طور برطرف‌کردن آن از یک روش دیگر استفاده کنیم. در بازی‌درمانی، درمانگر به‌صورت غیرمستقیم رفتار کودک را بررسی می‌کند؛ و از این طریق نکاتی را راجع به شرایط او متوجه می‌شود. برای مثال کودکی که در بازی با عروسک‌ها به آنها پرخاش می‌کند به احتمال زیاد مشکلاتی را در این زمینه تجربه می‌کند.
بازی درمانی کودکان به‌طورکلی به دو دسته 1- آزاد یا هدایت نشده و 2- هدایت شده یا مستقیم تقسیم می‌شود. در روش آزاد کودک اجازه دارد با انواع اسباب‌بازی‌ها و هرطور که دلش می‌خواهد بازی کند. در واقع در این روش درمانگر صرفاً یک مشاهده‌گر است؛ و مدیریت همه چیز برعهده کودک است. اما در روش هدایت شده درمانگر اصول و برنامه مشخصی برای بازی در هر جلسه دارد.
بیشتر بخوانید: افسردگی در کودکان
انواع بازی درمانی کودکان
بازی‌درمانی سبک‌ها و روش‌های مختلفی دارد. معمولاً باتوجه‌به شرایط و نوع مشکل کودک درمانگر ممکن است از هرکدام از این روش‌ها استفاده کند. به‌طورکلی مهم‌ترین روش‌های بازی‌درمانی کودکان عبارتند از:
درمان‌های خانوادگی یا فرزند درمانی
در این روش علاوه بر کودک والدین نیز درگیر بازی می‌شوند. آنها یاد خواهند گرفت که چطور از طریق بازی، با فرزندشان ارتباط برقرار کنند. معمولاً این نوع از بازی درمانی کودکان با هدف نزدیک‌تر کردن اعضای خانواده به یکدیگر انجام می‌شود.
بازی‌درمانی شناختی-رفتاری
به‌طورکلی درمان‌های شناختی-رفتاری روی تغییر افکار بیمار تمرکز می‌کنند. در بازی درمانی های این روش نیز درمانگر سعی می‌کند تا از طریق بازی راهکارهای تغییر تفکر را به کودکان یاد بدهد. برای مثال از کودک خواسته می‌شود به یک اسباب‌بازی که دچار نگرانی شده راهی برای ازبین‌بردن این نگرانی‌ها ارائه کند. برای آشنایی بیشتر با چگونگی رفتار درمانی کودکان اوتیسم کلیک نمایید.
بازی‌های گروهی
بازی درمانی کودکان علاوه بر حالت فردی می‌تواند به‌صورت گروهی هم اجرا بشود. در این شرایط یک گروه از کودکان هم سن که مشکل مشابهی دارند با هم در یک گروه قرار می‌گیرند و بازی‌های مشابهی را انجام می‌دهند. این شیوه باعث می‌شود تا آنها علاوه بر بازی‌درمانی از طریق تعامل با یکدیگر نیز مطالبی را یاد بگیرند.
تکنیک های بازی درمانی کودکان
تکنیک های بازی درمانی کودکان می‌توانند به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم عمل کنند. انواع تکنیک های این روش درمانی شامل موارد زیر هستند.
فعال: بازی درمانی فعال یا دستوری، به صورت مستقیم کودک را از طریق بازی کردن هدایت می‌کنند.
غیرفعال: در این روش، فضایی که کودک در آن قرار می‌گیرد؛ کمتر کنترل شده است. به همین دلیل به آن غیرفعال یا غیر مستقیم گفته می‌شود.
بازی درمانی کودکان چه زمانی استفاده می‌شود؟
یکی دیگر از سؤالاتی که باید به آن پاسخ بدهیم این است که بازی‌درمانی چه وقت و برای چه بیماری‌هایی استفاده می‌شود؟ در جواب این سؤال می‌توان گفت بازی‌درمانی در تمام مراحل تشخیص گذاری تا درمان قابل‌اجرا است. به‌علاوه اگر شما می‌خواهید توانایی‌هایی مثل توجه، حافظه یا حتی مهارت‌های حرکتی را در فرزندتان پرورش بدهید می‌توانید از این روش استفاده کنید.
همچنین بسیاری از بیماری‌ها با این روش قابل‌درمان هستند. البته باید این نکته را در نظر داشته باشید که راجع به بیماری‌هایی مثل اوتیسم یا بیش‌فعالی هدف از درمان کاهش نشانه‌ها است؛ و این بیماری‌ها به‌صورت قطعی درمان نمی‌شوند. بعضی از بیماری‌هایی که بازی‌درمانی برای آنها استفاده می‌شود عبارتند از:
- مشکلات اضطرابی
- پرخاشگری کودک
- آموزش رفتارهای سازگارانه
- طیف اوتیسم
- بیش‌فعالی
- افسردگی
- ضربات روحی ناشی از مشکلاتی مانند طلاق والدین
بازی درمانی کودکان چه فایده‌ای دارد؟
همانطور که گفتیم کودکان نمی‌توانند به‌راحتی بزرگسالان و با استفاده از کلام مشکلات خودشان را بیان کنند. به‌علاوه درک و تفسیر منطقی مسائل نیز گاهی برای آنها سخت خواهد بود. به همین خاطر اولین فایده بازی‌درمانی این است که به تشخیص گذاری و درمان بیماری در کودکان کمک می‌کند.
علاوه بر این نتایج تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که با استفاده از این روش مورد درمان قرار گرفته‌اند تا حد زیادی به درمان پاسخ داده‌اند. و این می‌تواند یکی از دلایلی باشد که به ما نشان می‌دهد بهتر است بیشتر از این روش استفاده کنیم. از جمله دیگر مزایایی که استفاده از بازی‌درمانی کودکان داشته است عبارتند از:
- کم‌شدن قابل‌توجه اضطراب
- افزایش احساس مسئولیت‌پذیری
- افزایش احساس همدلی نسبت به دیگران
- بالارفتن اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس
- بهترشدن مهارت‌های اجتماعی
- بهترشدن روابط درون خانواده
جلسات بازی درمانی کودکان
اینکه فرزند شما به چند جلسه بازی‌درمانی نیاز داشته باشد باتوجه به شرایط روحی وی متفاوت خواهد بود؛ و تشخیص این موضوع کاملاً برعهده درمانگر است. بااین‌حال به طور متوسط جلسات بازی‌درمانی 20 جلسه هستند؛ این جلسات به‌صورت هفتگی برگزار می‌شوند؛ و هر جلسه بین 30 تا 50 دقیقه ادامه خواهد داشت.
سن بازی درمانی کودکان
افراد در هر بازه سنی می‌توانند از بازی درمانی کودکان بهره گیرند. اما در بیشتر موارد این روش درمانی برای کودکان بین 3 تا 12 سال بیشتر اثربخش خواهد بود.
بازی درمانی برای بزرگسالان
همواره تصور می‌شود که روش بازی درمانی تنها برای کودکان استفاده می‌شود؛ در صورتی که بسیاری از بزرگسالان با داشتن برخی از شرایط نیز می‌توانند از این روش درمانی استفاده کنند. بزرگسالانی با ناتوانی های فکری، زوال عقل، ابتلا به بیماری های مزمن، مصرف مواد، ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه و… می‌توانند بسته به نظر متخصص از بازی درمانی استفاده نمایند.
نکات مربوط به بازی درمانی کودکان
همانطور که گفته شد بازی درمانی کودکان یکی از روش‌هایی است که می‌تواند برای بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات استفاده شود. به‌علاوه نتایج تحقیقات نیز نشان می‌دهد که استفاده از آن تا حد زیادی باعث بهبودی بیماری می‌شود. بااین‌حال راجع به این روش نیز مانند هر موضوع دیگری بهتر است به برخی نکات توجه داشته باشید.
در درجه اول بررسی اینکه آیا بازی‌درمانی برای فرزند شما مناسب است یا خیر موضوعی است که یک روان‌شناس باید راجع به آن نظر بدهد. به همین خاطر قبل از اینکه این شیوه از درمان را شروع کنید با یک متخصص مشورت نمایید. به‌علاوه انتخاب روش و نوع بازی‌ها و همین‌طور تعداد جلسات نیز موضوع مهم دیگری است که باید به آن توجه داشته باشید. بازی درمانی کودکان در کنار تمامی مزایایی که دارد اگر به‌درستی استفاده نشود می‌تواند بی‌فایده باشد. به همین خاطر قبل از اینکه از این روش استفاده کنید بهتر است با یک یا چند متخصص راجع به این موضوع مشورت کنید.
سخن پایانی
بازی درمانی کودکان شامل طیف وسیعی از روش های مختلف است که در همه آنها با استفاده از بازی و سرگرمی افراد را درمان کرده و یا حتی به تشخیص می‌رسند. همانطور که مشاهده کردید؛ این روش تنها مختص کودکان نبوده و بزرگسالان نیز می‌توانند از آن بهره گیرند. از این رو بهتر است؛ در این مورد با متخصص مشورت کرده و برای خود و یا فرزندتان، اقدامات لازم را انجام دهید.
برای دریافت مشاوره در زمینه بازی درمانی کودکان می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی روانشناسی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.
سؤالات متداول
بازی درمانی برای چه بیماری‌هایی استفاده می‌شود؟
بازی درمانی کودکان برای بسیاری از بیماری‌ها مثل اوتیسم، بیش‌فعالی، مشکلات اضطرابی، افسردگی و پرخاشگری استفاده می‌شود. به‌علاوه اگر شما می‌خواهید توانایی‌هایی مثل توجه و حافظه را در فرزندتان تقویت کنید هم می‌توانید از این روش استفاده کنید.
بازی‌درمانی برای چه سنی مناسب است؟
بازی درمانی برای کودکان و حتی بزرگسالان نیز استفاده می‌شود و محدودیت سنی ندارد. بااین‌حال معمولاً برای گروه سنی 3 تا 12 سال استفاده می‌شود.
منبع: بازی درمانی کودکان
آدرس فوق تخصص روانپزشکی در شیراز