مهارت خویشتن داری از جمله نیازهای هر فردی برای زندگی در اجتماع است. نیاز به این مهارت با رسیدن به بلوغ و وارد شدن به جامعه بیشتر محسوس می‌شود برای داشتن زندگی اجتماعی موفق و داشتن روابط مناسب و سازگارانه با دیگران، لازم است افراد مهارت خویشتن‌داری را در خود پرورش دهند. این توانایی در موقعیت‌های تنش‌زایی که اغلب باعث رفتارهای تکانشی می‌شود بسیار یاری‌رسان است. لذا برای گرفتن بیشترین تأثیر از این مهارت باید تلاش کرد تا آن را در دوران کودکی و نوجوانی به فرزندان خود آموخت. در ادامه به طور جامع این مهارت را شرح داده‌ایم. برای آشنایی با سایر مهارت های زندگی کلیک کنید.
منبع: مهارت خویشتن داری دارای چه اصولی است
برای دریافت مشاوره در زمینه مهارت خویشتن داری می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
معنی خویشتن داری
خویشتن‌داری یا کنترل خود نوعی راهبرد درونی است که به انسان کمک می‌کند دست به اعمالی که نتایج زیان‌بار آشکاری دارد، نزند. این مکانیسم درون فردی سبب می‌شود هر فکری که به ذهنمان در شرایط مختلف خطور می‌کند، بدون تأمل در مورد جوانب آن تبدیل به عمل نشود. برای دریافت مشاوره فردی کلیک کنید.
مهارت خویشتن داری یکی از مهارت‌های مهم در زندگی به‌حساب می‌آید که در کنترل رفتار به افراد کمک می‌کند و باعث سازگاری بهتر با محیط می‌شود.
اهمیت فراگیری مهارت خویشتن داری
مهم‌ترین اهمیت مهارت خویشتن داری این است که کمک می‌کند فرد اشتباهات خود را به‌سرعت متوجه شود و به دنبال رفع آنها برآید. شخصی که از ابتدا با مهارت خودکنترلی رشد یافته، می‌تواند امیال و خواسته‌های خود را به تعویق اندازد. در این حالت می‌تواند عملکرد بهتری برحسب محیط و جامعه از خود نشان دهد و سازگارانه‌تر برخورد کند.
از سوی دیگر، خودکنترلی نسبت به سایر منابع نظارتی و کنترل رفتاری که بیرونی هستند، تأثیر بیشتر و هزینه کمتری دارد؛ بنابراین آموزش این مهارت و پرورش آن به افراد از همان دوران کودکی بسیار اهمیت دارد.
فواید مهارت خویشتن داری
مطالعات زیادی از رابطه قوی مهارت خویشتن‌داری با اعتمادبه‌نفس اشخاص سخن گفته‌اند. معمولاً کسانی که به‌خوبی مهارت خویشتن داری را در خود پرورش داده‌اند، از اعتمادبه‌نفس بالایی نیز برخوردارند.
علاوه بر این، یکی از ویژگی‌هایی که همراه با پرورش خودکنترلی در انسان رشد می‌کند، هوش هیجانی است. این ویژگی می‌تواند تأثیرات مفید و زیادی بر روابط فرد با دیگران بگذارد. هوش هیجانی بالا یکی از مشخصه‌های بارز کسانی است که در جنبه‌های مختلف زندگی خود موفق عمل می‌کنند.
فرآیند رسیدن به مهارت خویشتن داری
برای رسیدن به خودکنترلی و مهارت خویشتن داری باید فرایند زیر را در شرایط و موقعیت‌های متفاوت تمرین کرد:
- تعیین اهداف و استانداردها
- اقدامات رفتاری
- خودارزیابی
- مدیریت خود
ویژگی افراد خویشتن‌دار
به‌طورمعمول، افراد خویشتن‌دار احساسات خوبی نسبت به خود دارند. عزت‌نفسشان بالا است و از منظر دیگران، اشخاصی باکفایت و شایسته عنوان می‌شوند. این افراد متکی‌به‌خود هستند و به توانایی‌های خود اعتماد دارند. همچنین، در موقعیت‌های مختلف سعی می‌کنند منعطف عمل کنند. این حالت سبب می‌شود مواجهه با سختی‌های مسیر خود، فشار روانی و استرس کمتری را تجربه کنند. به‌علاوه، از آنجاکه توانایی همدلی در مهارت خویشتن داری نیز در این افراد به‌خوبی شکل‌گرفته است و می‌توانند به دیگران کمک کنند.
آموزش مهارت خویشتن داری به کودکان
بهترین زمان برای آموزش مهارت خویشتن داری، در سنین کودکی است. چراکه در این دوران، چنین مهارتی می‌تواند در شخصیت کودک نهادینه گردد و کارایی و تأثیر بیشتری داشته باشد. برای اطلاع از راه های کنترل هیجان در کودک کلیک کنید. ازجمله روش‌هایی که برای یاددادن این مهارت به فرزندان پیشنهاد می‌شود عبارت‌اند از:
◀الگوبرداری از والدین
اولین قدم برای یاددادن مهارت خویشتن داری، الگو گیری از والدین و سایر اطرافیان کودک است. کودکان همواره مشغول تماشا کردن والدین و یادگیری رفتارهای آنها از طریق مشاهده هستند؛ بنابراین، بهتر است خود والدین نیز تلاش کنند تا بر روی رفتارهای خودکنترل و توجه داشته باشند.
◀نه شنیدن
توانایی نه شنیدن از دیگران نسبت به برخی درخواست‌های غیرواقع‌بینانه کودک، در مورد مهارت خویشتن داری بسیار مهم است. آموزش این توانایی به عهده والدین کودک است تا به فرزند خود یاد بدهند که محدودیت‌های خود و رفتارش را به‌طور منطقی درک کند. لازم است کودکان یاد بگیرند که باید برای داشتن زندگی اجتماعی مؤثر، برخی خواسته‌های خود را به تعویق بی اندازند. به‌علاوه این کار به‌مرور کمک می‌کند تا کودک توانایی نه گفتن را نیز به‌طور غیرمستقیم یاد بگیرد.
◀پاداش دادن
یکی دیگر از راه های تقویت مهارت خویشتن داری پاداش دادن است. زمانی که کودک توانست برخی از خواسته‌های خود را کنترل کرده و به تأخیر اندازد، بسیار ضروری است که جایزه بگیرد. چشم پوشیدن از کارهای موردعلاقه برای یک کودک بسیار سخت است و درصورتی‌که در قبال انجام این کار پاداشی دریافت نکند، دست از کنترل رفتار خود خواهد کشید.
این پاداش‌ها باید ساده و کوچک باشند. حتی گاهی می‌تواند فقط یک ابراز کلامی خوشایند یا یک نوازش محبت‌آمیز باشد. مهم این است که متناسب باارزش کاری که فرزند انجام داده، باشد و از نگاه او ارزشمند در نظر گرفته شود.
به‌مرور این رفتارها تبدیل به باورهایی درونی در کودک شده و دیگر نیازی به پاداش بیرونی برای انجام آنها نخواهد داشت.
آموزش مهارت خویشتن داری به نوجوانان
تقویت مهارت خویشتن داری در نوجوانان ازآن‌جهت ضروری است که در این سن آنها باید اقدام به کنترل نیازهای جنسی خود کنند. این مهارت برای اینکه در آینده وزندگی اجتماعی خود دچار انحراف و مشکل نشوند بسیار لازم و حیاتی است. ازجمله اقدامات برای تقویت این توانایی در این دوران عبارت‌اند از:
- متعهد کردن فرزند متناسب با توانایی‌های وی
- آموزش مسئولیت‌پذیر بودن در قبال رفتارهای خود
- اجتناب از موقعیت‌هایی که منجر به ارضای سریع نیازها می‌شود
- ترک سریع موقعیت‌های وسوسه‌انگیز
- پاداش دادن به خود برای به تأخیر انداختن ارضای خواسته‌ها
- صبر کردن و فکر کردن در مورد هر کاری قبل از اقدام به آن
- تخلیه انرژی و هیجان‌ها به روش‌هایی همچون ورزش و پیاده‌روی
راه های رسیدن به مهارت خویشتن داری
راه های زیادی برای تقویت مهارت خویشتن داری وجود دارد. این موضوع در جنبه های مختلف زندگی تاثیر داشته و همچنین برای هر بخش باید به شکل متفاوتی عمل کرد. برای مثال در زندگی شخصی، افراد می‌توانند با توجه به رژیم غذایی و کارهای روزانه خود عمل کنند. اما به طور کلی روش هایی که برای همه بخش ها موثر است؛ شامل برنامه ریزی و مدیریت زمان است. با کمک این دو افراد می‌توانند به تمام کارهای خود رسیده و از طرفی عملکرد خوبی نیز داشته باشند. راه های دیگری که در این زمینه می‌توان از آنها استفاده کرد؛ شامل موارد زیر می‌شود. برای آشنایی بیشتر با مهارت های ارتباطی و اجتماعی کلیک کنید.
بالابردن عزت نفس
محدود کردن فعالیت هایی که با لذت همراه هستند
کمک گرفتن از روانشناس
کنترل استرس و اضطراب
غلبه بر کمالگرایی
غلبه بر میل بر رهبری
خودشناسی
مراقبه
اولویت بندی
احساسات و افکار در مهارت خویشتن داری
از آنجایی که مهارت خویشتن داری ارتباط مستقیمی با احساسات دارد؛ شناخت و کنترل کردن آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. در این زمینه می‌توانید لیستی تهیه کنید از شرایطی که در آنها خویشتن داری نداشته و همچنین احساساتی که به شما دست می‌دهد. برای مثال خشم، گناه، ترس، شرم و غم. تفکیک این موارد از یکدیگر و کنترل آنها تاثیر زیادی بر خویشتن داری افراد دارد. همچنین معمولا در چنین شرایطی افکاری به سراغ افراد می‌آید که همین موضوعات بازدارنده هستند. برای اطلاع از این افکار و یا پیشگیری از آنها تنها باید سعی کنید که به گفتوگوهایی که با خود دارید توجه کنید.
سخن پایانی
از آنجایی که مهارت خویشتن داری می‌تواند تا حد زیادی بر کیفیت زندگی و روابط ما تاثیر داشته باشد؛ افراد بهتر است در این مورد اطلاعاتی را کسب کرده و همچنین از روانشناس نیز کمک بگیرند. انجام تمرینات اینکار اصلا سخت نبوده و تنها نیاز به استمرار دارد. از این رو افراد باید بعد از مطلع شدن از شرایط و تمرینات خویشتن داری با کمک یک روانشناس آنها را عملی کنند.
برای دریافت مشاوره در زمینه مهارت خویشتن داری می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
اثرات آسیب های اجتماعی نوجوانی